autisme en het nationale rouwen
Ik heb naar de live-uitzending zitten kijken van de aankomst van de eerste 40 lijkkisten op Nederlandse bodem, met slachtoffers van de MH17 vlucht. En ik zat me af te vragen waarom ik dat deed. Ik kwam niet verder dan dat ik het gevoel had dat te moeten doen.
Wat tijdens de uitzending erg veel werd gezegd, was wat iedereen "uit respect" deed. Zoals langs de weg gaan staan waar de rouwstoet langs zou komen. Kijk, dat komt op mij niet over als het tonen van respect; meer als ramptoerisme. Want wat is het verschil tussen hiervoor langs de weg gaan staan, en gaan kijken naar een flinke brand, of de verkoolde resten ervan? Ik zie dat niet. Waarom zou het een worden bejubeld als zijnde het tonen van respect (en niet alleen voor de slachtoffers - meervoud - maar ook nog voor de nabestaanden - veelvoud van meervoud; dat moet wel een enorme hoeveelheid respect zijn, dan) en het andere verguisd als zijnde ramptoerisme?
Van de MH17 tragedie gaat, daar kan je vergif op innemen, een film gemaakt worden. Is het niet in Nederland, dan wel in Hollywood. Is dat dan ook uit respect voor de slachtoffers en nabestaanden? Is het kijken naar die film dat ook? Of zijn we dan toch echt in het duistere gebied van ramptoerisme - heet dat dan rampentainment? - terecht gekomen?
Tot aan de baas van CNN toe was de meekijkende, westerse wereld vol lof over de aanpak van Nederland in het overbrengen van de stoffelijke resten. Dit is dus blijkbaar een uitstekend voorbeeld van het tonen van respect. Voor een autist als ik is dit hele gebied duister, in de zin van ondoorgrondelijk. Daar heb je vast dat befaamde sociale inzicht voor nodig. Ik voelde me al een beetje een voyeur door naar de uitzending te kijken. Maar ja, als de halve NOS ervoor mag uitrukken, inclusief hinderlijk laag cirkelende helikopter en jibs aan begin en eindpunt (die dingen waarmee de camera omhoog en omlaag kan bewegen), dan zal het wel maatschappelijk acceptabel zijn, concludeerde ik. Ook om er naar te kijken. CNN zond het ook nog live uit, weliswaar voorzien van commentaar. Maar bij de beelden vanaf een motorfiets die bijna bovenop de hekkensluitende motoragent zat, begon ik toch weer te twijfelen. Was dat niet toch een beetje teveel van het 'goede'? Een beetje te hinderlijk?
Ik heb de afgelopen dagen vaak gedacht aan de ramp met de MH17 boven Oost Oekraïne. Vaak met een brok in mijn keel. Wat ik dan ook weer niet snapte. Ik ken, voor zover mij nu bekend, niemand van die vlucht. Ik had niet bijna in dat vliegtuig gezeten, of vlieg die route regelmatig. Ik hoor op het nieuws vaker berichten over flinke aantallen doden. Met gekapseisde veerboten, cruiseschepen, neergestorte vliegtuigen door ongeval of pilot error, extreem weer of overstromingen. Maar zelden grijpt het me zo aan als dit keer. Terwijl ik wel weer geëmotioneerd raak als ik denk aan de vele doden die aan geallieerde zijde zijn gevallen in de wereldoorlogen.
Misschien is het helemaal niet belangrijk te weten waar dat door komt. En misschien moet ik op mijn manier respect betuigen aan het adres van slachtoffers, ook al komt dat op anderen over als ramptoerisme. Maar ja, je bent autist of je bent het niet. En dan zoek je nou eenmaal de goedkeuring van anderen.
Een laatste aantekening op dit vlak. Ik ben eens in een concentratiekampmuseum geweest. Is dat dan ramptoerisme, of toch ook respect tonen? Waarom het bezoeken van de Berghof zondermeer onder ramptoerisme zou hebben gevallen (om die reden is elk teken ervan 'ausradiert'), is me weer volstrekt onduidelijk. Ik had best eens in dat pompeuze gebouw rond willen lopen om de waan van een megalomane waanzinnige te proeven, en misschien enig idee te krijgen hoe een mens zo gek kan worden. Dat vond men maatschappelijk onbetamelijk gedrag. Een kaarsje branden bij een zelfgeschreven tekst, geëtaleerd op een plek die iets te maken moet hebben met een ramp, dat is weer diep respectvol.
Sorry, maar ik kan er nog steeds niet bij. Niet dat ik iets anders vind. Ik zie het verschil helaas niet. Voel dat niet aan. Misschien moet men daar eens een hulpboek over schrijven: "autisme en het nationale rouwen."