Ik heb een avondje "cultuurcafé" gehad. Het leek me interessant; het ging over schrijven. Ik koos een leeg tafeltje uit om aan te zitten, maar werd al snel vergezeld door een ongeschoren man, zowel letterlijk als een beetje in figuurlijke zin.

Ik besef me dat ik degene was die de dialoog opende. En zoals Newton zei: elke actie roept een reactie op. Alleen zei hij erbij dat die gelijk was aan de actie, alleen dan in tegengestelde richting. Dat laatste klopte wel, dat eerste helaas niet. En daar zit 'm dan meteen mijn probleem.

Kijk, ik probeer me sociaal te gedragen. Als iemand naast me komt zitten of staan, dan denk ik dat het beleefd en sociaal is om met zo iemand wat woorden te wisselen. Dat kan zijn om het ijs te breken, om een ongemakkelijke situatie iets minder ongemakkelijk te maken, of gewoon om niet als een autist over te komen. Als er dan een gelijkwaardige reactie komt, vind ik dat prettig. Dat geeft me het gevoel iets gedaan te hebben dat sociaal aanvaardbaar is. We kunnen over en weer wat gemeenplaatsen delen, het daar dan bij laten en ieder ons weegs gaan. Maar wat als de gesprekspartner daar ineens een heel andere invulling aan gaat geven en niet van stoppen wil weten?

Je hebt de mopperaars, die het openen van een dialoog zien als een uiting van diepgaande interesse in hun persoonlijke leven, compleet met breed uitgemeten tragedies en misstanden daarin. En je hebt de olijkerds, die meestal met te harde stem, dingen gaan roepen waar je liever niet naast zit. Ik weet me daar dan geen raad mee. Ik denk dan: ik ben het zelf begonnen, ik kan moeilijk zeggen dat hij zijn mond moet houden. En bij mopperaars vind ik het te zielig om hun leed te bagatelliseren door het af te breken. Dus laat ik ze vaak maar kletsen en probeer signalen af te geven dat ik minder geïnteresseerd ben dan zij lijken te denken. Door ze bijvoorbeeld niet aan te kijken; liefst nog nadrukkelijk ergens anders naar te kijken. Of door niet te reageren op wat ze zeggen. Maar deze avond had dat onvoldoende effect. En toen het officiële deel van de avond ten einde was en de beloofde "netwerktijd" was aangebroken, draaide hij zich helemaal naar mij toe en ging echt eens zitten voor een goed gesprek. Terwijl voor mij de avond voorbij was. Ik wilde naar huis. Er was niets meer wat ik met enig aanwezige nog zou willen delen.

Ik weet wel dat dit niet een zuiver autistisch probleem is. Mijn vrouw kan er ook last van hebben. Toch schijnen er mensen te zijn die zich uit zo'n situatie weten te redden. Hoe doen die dat? Dat zou ik graag weten. In de hoop dat ik dat dan ook zou kunnen toepassen, wat nog maar de vraag is natuurlijk.

Nee, niet alleen de doorsnee sociale wetten kan ik moeilijk hanteren, de sociale Wet van Newton breekt me met enige regelmaat op. Ik herken die mensen niet; weet dus niet wanneer ze niet aan te spreken. Misschien moet ik aan mijn openingszinnen iets toevoegen als: "Niet dat het me iets kan schelen, hoor", of andere zinsneden die aangeven dat ik er niet dieper op in wil gaan. Misschien moet ik het cultuurcafé vaker bezoeken om dat te oefenen. Want voor de inhoud hoef ik er niet naartoe. Ik ben zo acultureel dat ik er weinig van opsteek. Het krijgt geen vervolg in mijn doen en laten. Maar misschien ben ik niet alleen in sociaal opzicht autistisch, ook in culturele zin.