discount

Ik was zelfstandige; freelancer zo je wilt. En om klanten tevreden te houden, stelde ik me op het standpunt: als je niet tevreden bent met het door mij geleverde, dan betaal je niets voor mijn inspanning. En als er iets niet goed is, dan probeer ik dat zo snel mogelijk recht te zetten. De keerzijde daarvan is: als je wel tevreden bent met wat ik leverde, dan betaal je me navenant.

In therapie werd ik er al op gewezen dat ik — zoals veel autisten — een flinke set strenge regels hanteer in het leven. Daar moet iedereen aan voldoen. Ik niet in de laatste plaats. Ik verwacht van mensen die iets voor mij doen, dus ook dat zij bij ontevredenheid daar meteen iets aan doen tot ik wel tevreden ben. Helaas gebeurt dat nogal eens niet.

Dakdekker W. kwam twee jaar geleden ons dak opnieuw bekleden. Hij deed een scherpe offerte. Dat hij vooraf de helft van het bedrag wilde hebben, was ongewoon voor ons, maar we konden er ons iets bij voorstellen. Hij moest tenslotte materialen aanschaffen die op ons dak terecht zouden komen. Dus we voldeden aan zijn verzoek. Toen hij voor de rest van de betaling aan de deur kwam, voldeden we dat ook meteen. Geheel volgens onze regels.

Ik vroeg of ik iets voor hem kon betekenen, en dat kon. Ik toog aan de slag. Toen het klaar was, liet ik het zien en hij was helemaal blij. Maar betalen….. Eerst vroeg hij om uitstel omdat hij even krap zat. Maar toen het een half jaar stil bleef, had hij een heel belangrijke regel al geschonden: zo snel mogelijk de afspraken nakomen. “Even” krap zitten, duurt geen half jaar.

Eerst reageerde hij niet. Toen moest er gebeld worden. Hoezo gebeld? Je moet gewoon betalen. Ik gaf een nummer op. Hij belde zondagavond. Wat voor bedrijf ben je dan, als je op zondagavond belt? Ik belde maandag overdag terug. Hij nam niet op. Wat voor bedrijf ben je dan, als je op werkdagen de telefoon niet opneemt?

Hij bleef maar ontwijken en negeren. Ook garantiekwesties — het dak was inmiddels gaan lekken — ging hij handig uit de weg. Beloven te komen, maar nooit verschijnen. Discounter heet dat dan. Ik voelde me behoorlijk ge-discount, inderdaad. Genegeerd.

Na heel veel aandringen, nu door anderen, kwam hij eindelijk. Om te weigeren het verschuldigde bedrag te betalen. Hij zou niet weten dat ik professional ben. Dat had ik tenslotte in ons eerste gesprek erover al gezegd. Wat is het dat mensen dat willen vergeten? Dat hij daken bedekt als bijverdienste, betekent nog niet dat iedereen maar amateuristisch bezig is.

Na driekwart jaar het gebruiksgenot te hebben gehad, vond hij het normaal om eenvoudig te weigeren de genoemde prijs te betalen, een derde als maximum te bieden met de opmerking: “Anders houdt het op.” Met andere woorden: dan kun je helemaal fluiten naar je centen, hoe lang ik ook al gebruikt heb wat je hebt geleverd.

Ik ben op zulke momenten perplex en weet niet wat te doen. W. is weer zo iemand die de omgangsregels aan zijn laars lapt, zichzelf verrijkt ten koste van anderen en dat normaal vindt. Ik kan daar echt niet bij.

Om het nog erger te maken, gaf hij nog geen derde van wat hij zei maximaal te willen betalen, met de vage belofte binnenkort de rest te komen brengen. We weten inmiddels dat W. niet iemand is die zich aan beloftes houdt, dus we moeten nog zien of dat gaat gebeuren.

Waar het mij om gaat, is dat ik ten eerste geen idee heb hoe ik met zulke mensen om moet gaan. Nu zal je zeggen: je hebt sowieso geen idee van hoe je met mensen om moet gaan. En dat is niet helemaal onjuist. Maar zolang mensen zich aan de regels houden, gaat alles goed.

Met iemand anders had ik na lang onderhandelen een deal gesloten. Toen die voor mij beter uitpakte dan verwacht, vond ik dat ik ook voor de ander wat extra’s mag doen. De Ws in dit leven laten dat wel uit hun hoofd. Voor mij is dat vanzelfsprekend. Deze ‘regel’ wordt treffend vertolkt in de film “Hector”, met komiek Urbanus, in de fietswinkelscene. En niet alleen daardoor kon ik denken dat die regel werkelijk bestaat. “Wie goed doet, goed ontmoet” ligt immers aan de basis van onze maatschappelijke moraal? En wat dacht je van: “Wat gij niet wilt dat U geschiedt, doe dat ook een ander niet.” De gulden regel. Waar de Ws in deze wereld inmiddels van weten dat je die kunt misbruiken om zoveel mogelijk jouw kant op te laten gaan, en zo min mogelijk de andere.

Mijn vrouw liet me de realiteit van de situatie zien. Het had veel erger gekund. Ik hou er tenminste iets aan over. Helaas is dat vooral grote boosheid over de manier waarop W. me heeft behandeld. Het feit dat hij zo grof de regels heeft geschonden. Hij bleef vriendelijk, was bereid te zeggen dat ik goed werk geleverd had, maar toch ben ik vreselijk boos. En ik weet niet wat ik daarmee moet. Mezelf voorhouden dat het best meevalt, helpt niet. Het gaat niet in de eerste plaats om het geld, het gaat om het principe. Om de regels. Hou je aan de regels, en je kunt van mij alles krijgen. Schendt de regels, en ik ontwikkel wraakgevoelens. Waar ik overigens nooit uitvoering aan geef. Maar misschien maakt dat het nog wel erger. Het gevoel van hulpeloosheid, van afgedankt te worden, opzij geschoven en vooral miskend.

Iedereen staat vooraan om voor niks mijn inspanning te krijgen. Maar zodra er een (uitermate bescheiden) prijskaartje aan hangt, dan is het ineens: ik wist niet dat je professioneel was.

Ik heb nadien het dak van ons tuinhuisje bekleed. Het bleek helemaal niet moeilijk. Dakdekken is in een dag te leren. Wat ik doe, daar moet je tenminste een jaar voor in de schoolbanken zitten, en dan ruim ervaring opdoen. Maar IK ben de amateur. Jaja.

Nee, ik ben de autist. En ik begrijp er niet alleen niks van, ik kan er ook helemaal niks mee.