DUH
Ik kwam van vakantie thuis met uren videomateriaal. Helaas had ik enkele dagen slecht weer gehad, wat niet zo leuk toont. Dus vroeg ik van een videoer die ook naar die bestemming was geweest, om zijn materiaal zodat ik ook wat zonnige beelden kon laten zien.
Ik kreeg zijn gemonteerde filmpjes en speelde die af. En wat mij dan weer verbazen kan, is dat ik al die jaren dat ik de videohobby beoefen niet heb opgemerkt hoe autistisch ik ben als cameraman. Nu viel het kwartje eindelijk eens, bij het zien van de beelden van een ander, gemaakt op dezelfde plekken.
Bij hem voerden mensen de boventoon. Close ups van mensen op het strand, mensen bij het zwembad, mensen in het restaurant, mensen aan het shoppen. Bij mij: wijds uitzicht over de baai, zwembad bij nacht in sfeervolle verlichting maar compleet verlaten, voorbereidingen in het restaurant met koks aan het werk, grotendeels onherkenbaar, winkeltjes met alleen de uitbater erin, als die op de video wilde.
En vandaar de titel: DUH! Alsof ik dat niet al lang had kunnen bedenken, laat staan zien. Want ik doe dit al jaren. Ik hoef mijn oude vakantiefilmpjes er niet op na te kijken; ik kan wel bedenken wat ik te zien krijg. Vroeger vond ik het zelfs hinderlijk als mensen door het beeld liepen. Nu heb ik geleerd dat er wel wat beweging in een shot mag zijn. En als het onderwerp een stilleven is (kasteel, winkel, uitzicht) dan is het leuk als er toch iets beweegt door het beeld; een mens bijvoorbeeld. Dieren vind ik leuker, maar die moet je maar voorhanden hebben.
Nu is het niet zo dat ik na het trekken van deze conclusie, bedenk: ik wil eigenlijk ook wel meer mensen in mijn video’s. Als ik de beelden van de ander bekijk, dan denk ik soms: jaja, allemaal mensen; leuk, maar daar gaat het niet om; ik wil dat restaurant zien, of dat uitzicht, of die winkel. Dat daar een heleboel mensen lopen, vind ik eerder hinderlijk. Maakt de bestemming voor mij minder aantrekkelijk, al die drukte. Ook al geen wereldschokkend inzicht.
Nou is bij mij de diagnose autisme toch al twee jaar geleden gesteld, en nog steeds krijg ik dit soort inzichten waarvan ik denk: DUH! Hoe is het mogelijk dat me dat niet eerder is opgevallen?
Het antwoord is even simpel als eigenwijs: ik dacht gewoon dat die anderen het niet begrepen hadden. Natuurlijk wil je soms mensenmassa’s zien; als het er om gaat hoe druk het ergens is. Natuurlijk is een verliefd stelletje in de zonsondergang mooier dan niets, omdat het de horizontale lijnen zo mooi doorbreekt. Natuurlijk wil ik een klant in een winkel zien zodat er nog iets beweegt in beeld. Maar geen winkel vol mensen, want dan zie ik de aangeboden waar niet meer. En als het om een winkel in koekoeksklikken gaat, dan beweegt er al genoeg en wacht ik tot mijn shot mensenvrij is.
Als autist ben ik mijn leven lang bezig met het destilleren van regels uit waarnemingen en ervaringen. Regels die mij leren hoe om te gaan met vergelijkbare situaties. En na een tijdje bereik ik het punt dat ik denk te weten hoe die regels in elkaar steken, en er van uit mag gaan dat die altijd kloppen. En dat ik het dus beter kan weten dan een ander die de regels niet volgt.
De diagnose autisme geeft aan de ene kant inzicht. Maar aan de andere kant haalt het even hard een heleboel ‘inzicht’ ook weer onderuit. Ik ben ruimschoots over de helft van mijn leven en kan nu nog eens opnieuw gaan ontdekken hoe de wereld in elkaar steekt.
Je moet dan misschien tot je 67ste doorwerken eer je met pensioen mag, ik zie mij tot het bittere eind worstelen met de wereld om mij heen, om duidelijk te krijgen hoe die nu eigenlijk in elkaar steekt. Hoever ik daar in ga komen blijft de vraag. Bij mijn crematie mag een nabestaande roepen: