farmaceutische industrie

Gisteren in het nieuws: de farmaceutische industrie is niet geïnteresseerd in onderzoek naar en productie van medicijnen voor zeldzame ziektes, omdat ze daar zo weinig van kunnen verkopen. En zo melden een voor een zich die takken van ondernemerschap die eigenlijk onder staatsleiding zouden moeten staan. Ik weet het: het klinkt regelrecht communistisch en heeft daarmee voor velen een vieze smaak, maar omdat in vrij ondernemerschap meestentijds nu eenmaal winstbejag voorop staat, of in ieder geval elke ondernemer vrij is dit na te jagen, vallen juist de groepen die op solidariteit zijn aangewezen, buiten de boot. En dat is nou precies een van de kerntaken waar de staat voor was: opkomen voor degenen die niet voor zichzelf kunnen opkomen, vaak aangeduid met "de zwakkeren in de samenleving". Maar je moet dat begrip heel ruim zien.

Wanneer we te maken hebben met iets dat het algemeen nut of het menswaardig bestaan dient, dan is het uit handen geven daarvan in privaat ondernemerschap een vergissing. Hoe nobel de start van een private onderneming ook mag zijn, zodra het bedrijf in handen komt van mensen die het oorspronkelijk nobel doel niet ten volle delen, wordt het belang en het doel vertaald in geld, met als optimum vorm een beursgang. Daarmee 'verrijkt' het bedrijf zich met een schare aan geldwolven wier enig doel is zoveel mogelijk geld verdienen aan de zaak. Elk ander doel is secundair, vaak zelfs op enorme afstand.

Het is een vergissing te denken dat in staatshanden mindere producten ontstaan, of dat die te duur zouden zijn. Waar het geneesmiddelen betreft, blijkt het gros van het onderzoek helemaal niet door de industrie zelf gedaan te worden, maar door onderzoekscentra van universiteiten, betaald door.... Juist ja. Is het onderzoek afgerond, wordt de 'marketing' uitbesteed aan een private onderneming, die er vervolgens heel veel geld mee verdient. Daar stuiten we op de paradox van de privatisering: dat door activiteiten in handen te geven van vrije ondernemers, ze goedkoper worden. Dat is onmogelijk, want waar de staat alleen de kosten van de activiteit in rekening hoefde te brengen, moet er in een onderneming wist gemaakt worden. En laten we niet vergeten: de gigantische salarissen van hele hordes directeuren en commissarissen, aangevuld met astronomische bonussen die zij zichzelf toedichten voor het verdienen van zoveel mogelijk geld voor de aandeelhouders. Maar wat als die 'aandeelhouders' nu alle ingezetenen zijn, en de commissarissen ambtenaren? Dan stroomt al dat geld ineens de staatskas in!

Waarom lijkt dit niet te kloppen?

Steeds wordt voorgehouden dat door concurrentie zaken goedkoper worden. En als we kijken naar bijvoorbeeld telecommunicatie, dan is het inderdaad bijna ongelooflijk hoeveel goedkoper dit geworden is en hoeveel bereikbaarder. Bewijst dit het tegendeel? Nee, helaas. Wat het bewijst, is dat de techniek nog niet zover was toen de PTT dit nog allemaal onder zich had. En het bewijst dat als zoiets als staatsactiviteit wordt gerund, er evengoed leiding aan gegeven moet worden als was het een private onderneming. Met deze uitzondering: dat nu ineens het verdienen van geld weliswaar belangrijk is, maar niet het hoofddoel.

Maar wordt de staatsschuld dan niet veel te groot?

Integendeel. Tel alle winsten van alle private ondernemingen in Nederland bij elkaar op, en stort dat in de staatskas. Weg tekort, over crisis; welvaart alom. Waar communisme de boot in ging, was dat 'ondernemingen' geleid werden door mensen die goed waren in partijzaken, niet door mensen die goed zijn in het leiden van ondernemingen. Maar als banken uitsluitend door staten gerund mochten worden, waren we niet in de crisis terecht gekomen waar we nu in zitten. Het is dus niet fout dat minister Dijsselbloem de SNS-bank heeft genationaliseerd, het is jammer dat hij dat niet met alle andere banken ook kan doen, en zo houden. Nogmaals: kijk naar de winsten die er worden gemaakt, wat nu in handen blijft van een selecte groep. En dus moet er bezuinigd worden in alle lagen van de bevolking, inclusief 'de zwakkeren in de samenleving'. Weg solidariteit, menselijkheid en kans op een snelle uitweg uit de crisis.