het nemen van besluiten
Ik was weer eens in een situatie waarin à la minute een beslissing werd gevraagd. Ik heb daar zo de pest aan. Omdat ik weet dat ik dat niet kan. Ik ben dat gaan zien als een eigenschap van autisme. Nu vraag ik me af of dat werkelijk zo is.
Ik zit in een toneelclubje, en tijdens een voorstelling besluit iemand dat in het programma iets veranderd moet worden. Mijn instemming wordt gevraagd. Zoals het een rechtgeaard autist betaamt, neem ik het eerst maar aan als mededeling. Als de brenger van het nieuws weer weg is, ben ik druk bezig het voorstel te verwerken. Dan komen allerlei vragen boven. Is de opgegeven reden wel de juiste voor dit besluit? Is de reden wel geldig op dit moment? Is dit besluit wel de juiste voor deze reden, als die klopt? Die overwegingen kan ik onmogelijk in enkele seconden maken. Of in minuten.
Dat blijft hangen, zo’n besluiteloosheidmoment van mij. Vaak vind ik dat ik het verkeerde besluit heb genomen. Ik dacht dat ik daarmee flink onder doe voor niet-autisten. Maar daar begin ik van terug te komen. Ik krijg de indruk dat anderen, die wel zulke instantbesluiten nemen, ook vaak de verkeerde beslissing kiezen. Dat wordt dan achteraf goedgepraat met: “We móesten op dat moment iets kiezen”, of woorden van gelijke strekking. De validering zit ‘m dan in het nemen van een besluit, niet zozeer in het nemen van een verantwoord besluit.
Toegegeven, het niet nemen van een besluit is ook vaak niet de beste oplossing. Vandaar dat men wel zegt: het niet nemen van een besluit is ook een besluit. Wat over blijft is dat de meeste mensen besluiten nemen op basis van te weinig inzicht, overzicht en overweging. Dat ik me daarom probeer te onttrekken, waar mogelijk, van het nemen van haastige besluiten, is niet een negatief effect van mijn autisme, maar een positief effect van mijn intelligentie. Die zegt: denk erom, je neemt vaak de verkeerde beslissing als je gehaast bent; neem zoveel tijd als je kunt om erover na te denken.
Ik ben nu zover dat ik denk: ik wou dat anderen dat ook deden. Die dadendrang die anderen er toe drijft maar wat te besluiten “om door te kunnen”, bezorgd ons een hoop ellende. Het beroemde “tot tien tellen” als je boos bent, voordat je iets onderneemt, geldt voor het nemen van welk besluit dan ook. Uitzonderingen daargelaten.
Ja, autisten hebben moeite met het nemen van besluiten omdat ze het overzicht missen. Op die eigenschap worden ze gewezen door experts op het gebied van autisme. Daarmee zijn ze in het voordeel. Want de meeste mensen missen het juiste overzicht. Kijk naar politici. Politiek is een beroep waarin je besluiten moet nemen over een veelheid aan onderwerpen die altijd vele anderen betreffen. Hoe vaak zijn die besluiten werkelijk helemaal doorgedacht en correct doorgerekend en blijken ze het juiste antwoord op de vraag of het probleem te zijn? Bijna nooit. Een politicus is iemand die roept wat zijn achterban wil horen, en besluit waar zijn achterban het meest van lijkt te kunnen profiteren. Dat zijn niet steeds nieuwe beslissingen. Dat zijn steeds weer variaties op een reeds genomen besluit. Zoals Homer Simpson die na zij initiële vraag nog twee keer “really?” vraagt. Het antwoord blijft hetzelfde. Het is slechts een bevestiging.