Telkens weer kan ik versteld staan van mijn bekrompen denken. In de zin van: niet doordenken, geen verband leggen met het voor-de-hand-liggende.

Zo was ik bij mijn vader geweest om zijn bed op te maken. Sinds hij dat niet meer zelf kan, doe ik dat voor hem. Daarmee heb ik meteen een excuus om het regelmatig te bezoeken. Dat zou ik anders niet doen. Ik moet altijd een reden hebben om iets te doen. Die heb ik hiermee.

Ik kom binnen en hij zegt: "Ga je eerst de bedden verschonen?" Meervoud. Ik zeg okay. Hij corrigeert: "Ik bedoel: mijn bed." Het is dus de bedoeling dat ik één bed verschoon.

Ik kom in de slaapkamer en zie dat het bed naast het zijne ook in gebruik is. Geen verrassing. Ik weet door wie dat wordt beslapen. En ik ben heel blij dat zij elke avond weer daar is voor mijn vader. Ik had best beide bedden kunnen verschonen en had dat met liefde gedaan. Maar ik deed het niet. Ik deed alleen zijn bed. Dat was immers zo gezegd.

Ik kom weer thuis en vertel dit aan mijn vrouw. Die begrijpt niet dat ik niet ook het andere bed verschoond heb. Mijn 'verklaring' ziet zij geenszins als goed excuus. Ik had zelf moeten bedenken - "Zo moeilijk is dat toch niet?" - dat ook te doen. Maar de parameters waren gegeven, en daar viel dat tweede bed buiten.

Dit is één voorbeeld. Ik heb er veel meer. Achteraf kan ik ook met verbazing terug kijken op dit bekrompen denken, en vaststellen dat ik ter plekke weldegelijk constateerde dat een aanvullende actie van mij wenselijk zou kunnen zijn. Toch vraag ik daar niets over. Ik doe wat is omschreven. Niets meer.

Ik begrijp nu dat dit met mijn autisme te maken heeft. Toch kan ik het nog niet accepteren. Want, zoals men al zegt: "Zo moeilijk is dat toch niet?" Nee, dat vind ik eigenlijk ook. En dus sla ik mezelf voor mijn kop als ik weer eens een opdracht zo beperkt heb uitgevoerd dat zelfs voordehandliggende aanvullingen, die weldegelijk in me opgekomen zijn, niet het stadium van uitvoer konden bereiken.

Het betekent dat ik nog veel meer dan nu, elke situatie grondig moet gaan analyseren, alle evidente opties op een rijtje zetten, en de gegeven opdracht creatief benaderen door uitbreidingen toe te staan die daar weldegelijk in passen. Nou is mijn dag al gevuld met het analyseren van zo'n beetje alles. Dus relaxter wordt het daar zeker niet mee. Maar ik kan blijkbaar niet afgaan op mijn gevoel. Wat moet ik anders?

Het is deze eigenschap die me in het verleden ook promoties kostte. Waar anderen initiatief toonden, was dat bij mij meestal ver te zoeken. Niet omdat ik het niet bedenken kon. Maar omdat het niet gevraagd werd.

Moet je een autist dus een zeer nauwkeurig omlijnde opdracht geven om ervoor te zorgen dat hij ook het meerdere doet dat je graag zou zien?

Ik denk het juist niet. Ik denk dat je de opdracht vaag genoeg moet maken om een beperkte interpretatie zeer moeilijk te maken. In het geval van de bedden, bijvoorbeeld een opmerking als: wil je eerst in de slaapkamer aan de gang? Dat laat open wat ik daar moet doen? In het verleden is wel gebleken dat zeer ruime opdrachten mij inderdaad de vrijheid geven om met eigen initiatief te komen. En dat zeer beperkte opdrachten leiden tot zo mogelijk nog beperktere uitvoering. Zeer tegen mijn zin.

Het doet denken aan een citaat uit de film "Dr. Strangelove...". General Buck Turgidson zegt over zijn piloten: "It's initiative. They're trained to do that." Soldaten wordt geleerd opdrachten (bevelen) zonder creativiteit uit te voeren. Maar een goed bevelhebber wordt je door die creativiteit wel te gebruiken.

Of ik nog getraind kan worden op eigen initiatief mijn creativiteit te gebruiken wanneer de opdracht daar geen ruimte voor lijkt te geven, betwijfel ik. Misschien moeten we degenen die autisten aansturen, leren geen beperkte opdrachten te geven. Tenzij ze zeker weten ook niets méér te willen dan dat.