Processen

Als ik mij onder mensen bevindt, observeer ik hun processen. Om vast te stellen in welke sociale omgeving ik verzeild ben geraakt, en om van te leren.

Gezinnen zijn boeiende procesobjecten. Werkkringen zijn lastiger te doorgronden. Ik vind ze vaker dan gezinssituaties genant. Mensen die hun best doen om door hun meerdere(n) leuk/aardig gevonden te worden. Mensen die proberen zo min mogelijk op te vallen. En, helaas, mensen die heel erg hun best doen de indruk hoog te houden dat ze meer voorstellen dan anderen. Dat kan genante vertoningen opleveren. Het geslijm, de getormenteerde blikken, nauwelijks verholen afgunst. In een huwelijkssituatie is snel duidelijk wie de broek aan heeft, of de relatie zo slecht is dat de één de ander schaamteloos opoffert ter meerdere glorie van zichzelf, of de echtelieden enig inzicht in opvoedkunde ten toon spreiden.

Het bekijken van sociale processen ‘in het wild’ levert meer dan eens gevoelens van schaamte op, plaatsvervangend, om de manier hoe men met elkaar om gaat, of angst. Angst om ooit zelf in zo’n situatie verzeild te raken en dan nog niet weten hoe hiermee om te gaan. Zeer leerzaam, dat wel.

Een groter probleem voor autisten is de vertaling van die kennis naar eigen handelen. Ik heb eens geprobeerd het geleerde te gebruiken om iemand te manipuleren. Dat ging helemaal niet. De ander liet zich niet manipuleren….door mij. Ergens miste ik dus een stukje essentiële kennis. Of is het vaardigheid die ik mis? Overtuiging? Want ik vind manipulatie geen toelaatbare manier van met elkaar omgaan. Maar dat kan komen omdat ik nogal eens aan de ontvangende kant daarvan heb gestaan. Waarbij ik moet opbiechten in een van mijn vroegere lessen in manipuleren wel enig succes te hebben gehad, totdat ik door mijn eigen regels terzijde geschoven werd. Ik heb gepest toen ik op de lagere school zat. Ik werd gepest, maar heb de lessen die ik daaruit trok, ook enkele weken in de praktijk gebracht. Toch zag ik de jongen in kwestie nooit als minder dan ik. Dus toen hij op mijn verzoek eens mij ongezouten zijn mening gaf, kon ik niet anders dan hem daarom respecteren en het daarbij laten. Mij was geen briljante carrière als pester / manipulator gegeven.

Hoewel…………

Ik kon verbaasd zijn over mijn succes in het overtuigen van anderen als dat niet mijn vooropgezet doel was. Dan beweerde ik dingen blijkbaar met zo’n stelligheid, dat anderen dat als waar accepteerden. Dan kon ik schrikken van hun reactie. Ik wilde de verantwoordelijkheid voor die uitspraken niet dragen. In mijn ogen was ik bezig met ‘small talk’, zoals ik anderen ook had zien doen. Waarom werd dan ineens die ene uitspraak zo zwaar gewogen? Het kwam me mooi uit als ik de anderen ook wilde overtuigen. Vreemd genoeg is me dat zelden gelukt als het om mijzelf ging.

Motiveren, echter, is me zelden gelukt. Om daar succes in te hebben, heb je toch echt meer nodig dan ik kan leren uit waarnemen van dat proces. Jammer, heel jammer.

Maar ik ben nog niet te oude om te leren. En ik blijf — tegen beter weten in — hopen nog eens dat niveau van sociaal functioneren te bereiken — hoe kunstmatig ook, want het gevoel ervoor is nou juist wat ik nooit zal krijgen.

We moeten nog onder behandeling voor autisme. Alle hoop is nog niet verloren….