Procrastinatie

Een eigenschap die ik nu pas goed leer te zien, is het niet uit de startblokken kunnen komen. Het doet me denken aan een scene uit “Awakenings”. Geen goed voorbeeld, want in die film gaat het over een ziekte die — voor zover ik nu weet — helemaal niets met autisme te maken heeft. Maar als illustratie van de eigenschap maar niet aan iets te kunnen beginnen. In de film staat een oudere vrouw van een afstand te staren naar het raam. Ze loopt er niet helemaal naartoe. De hoofdpersoon, de dokter die er achter wil komen wat zij heeft, ontdekt dat het patroon in de vloerbedekking ophoudt waar zij blijft staan. Als hij op het resterende stuk vloerzeil het patroon doortekent, kan ze ineens wel tot aan het raam lopen. Zijn verklaring is dan dat zij aan het patroon van de vloerbedek­king de wil ontleent om door te lopen.

Wat heeft dat met autisme te maken?

Dat niet kunnen beginnen is ook een eigenschap van autisme. Eentje waar ik bijzonder veel last van heb. Ik baal er vreselijk van me niet eenvoudig ertoe aan te kunnen zetten iets te beginnen. Zo zijn er dingen — veelal hebben die met hobby te maken — die ik zonder ‘externe aanleiding’ zo goed als niet onderneem. Maar ook met andere zaken is dat meestal zo. Zoals vanmorgen.

Al jaren erger ik me aan de pieptonen die de broodbakmachine laat horen. Schakel het apparaat in en je krijgt een lange pieptoon te horen. Elke knopdruk gaat gepaard met een pieptoon. Tijdens het kneden wordt een serie van 8 luide pieptonen geproduceerd, en aan het einde van de bakcyclus nog eens een serie van 10. Allemaal hard, en in mijn beleving ook nog eens superoverbodig. Een enkel piepje aan het einde van de cyclus zou nog nut hebben, maar waarom tien? Die negen extra piepen maken me gewoon boos, zo superoverbodig zijn ze. Heeft de fabrikant zich dan helemaal niet afgevraagd waar dat voor nodig is? En waarom acht tijdens de tweede kneedcyclus? Ja, ik weet wel, dat is om het moment aan te geven dat je bepaalde ingrediënten toe kunt voegen. Maar dat kan net zo goed eerder of later, en ook daarvoor heb je aan 1 of 2 piepjes genoeg. Acht is overdaad. Bovendien worden die tonen ten gehore gebracht bij elk bakprogramma, niet slechts bij die waar je mag verwachten in een laat stadium nog ingrediënten toe te willen voegen.

Bij een eerdere bakmachine had ik al eens gekeken waar die pieper zat en of ik die er niet uit kon halen. Ik durfde het ding niet te verwijderen, bang dat andere functies dan ook zouden worden uitgeschakeld.

Vanmorgen bedacht ik brood te moeten bakken. Mijn vrouw sliep nog en ik vind die luide piepen nog eens extra vervelend nu ze haar wakker (kunnen) maken, want ze zijn echt hard. Nu had ik er ineens genoeg van. Ook omdat een reservemachine voorhanden was en ik dus niet zou hoeven stranden met een vernachelde broodbakker, liep ik ermee naar de garage en begon het ding open te slopen. Daar was een bron van ergernis de grote hoeveelheid schroefjes die het ding bij elkaar hield. Duidelijk niet ontworpen om open gemaakt te worden. Na een twintig minuten ofzo prutsen, zag ik de printplaat en overwoog welk onderdeel daarop de pieper zou zijn. Ik ging met mijn tweede keus, pakte een tang en brak het ding eraf. In plaats van met 14 schroeven zette ik het apparaat nu met vier weer in elkaar en sloot hem aan. Ja hoor, het display kwam tot leven, maar geen pieptoon. Nu staat hij brood te maken — hoop ik — zonder die vervelende herrie erbij.

Waarom deed ik dat niet veel eerder? Ik had een aanleiding nodig. Ik had jaren geleden een extra machine in huis kunnen halen als reserve. Ik had het slopen kunnen beginnen meteen na het bakken van een brood, mij daarmee de tijd gunnend om een andere machine te halen mocht dat nodig zijn. Maar ik had een samenloop van redenen nodig om die klus ook daadwerkelijk uit te voeren. De aanwezigheid van een extra machine (die ik eigenlijk alleen had gekocht omdat het bakblik van de vorige versleten was; de machine had ik dus ‘over’), afwezigheid van afspraken op deze ochtend, de druk om mijn vrouw niet wakker te willen maken, afwezigheid van een gevoel er beter maar af te kunnen blijven omdat de kans groot was dat er problemen zouden ontstaan, geen voelbare druk van andere zaken die voorrang zouden hebben, de beschikbaarheid van een plek om te knutselen en het gereedschap om dat mee te doen. En natuurlijk voldoende ergernis over die pieptonen. Was een van deze drijfveren er niet geweest, dan had ik naar alle waarschijnlijkheid het ding gewoon in gebruik genomen als altijd. Nu dacht ik na de succesvolle operatie: zal ik die andere meteen ook maar doen? Maar daarvoor ontbrak dan toch het één en ander aan drijfveer, dus heb ik dat niet gedaan.

Het is heel vervelend om niet gemakkelijk aan een klus, van welke aard ook, te kunnen beginnen. Ik doe daardoor meer niet dan wel van wat ik zou willen doen. Ik ken mensen die precies andersom in elkaar zitten. Die doen eerder teveel van wat ze bedenken; soms zou het hen passen er eerst iets beter over na te denken. Toch zou ik dat liever hebben dan dat onzichtbare stuk elastiek dat me steeds weer terug trekt van iets dat ik aan zou willen pakken. Pas als de klus geklaard kan worden in de tijd waarin dat elastiek uitgerekt kan blijven, lukt mij dat. Duurt het iets te lang, dan word ik onverbiddelijk weer terug getrokken in de stabiele toestand van rust en kan het een hele tijd duren eer ik voldoende energie heb opgebouwd om opnieuw tegen het elastiek te vechten.