Het lijkt een gevleugeld woord in kringen van autisme therapie. Autisme betekent niet alleen beperkingen. Nee, je hebt (daardoor) ook juist talenten. Daar moet je je op richten.

Als met betrekking tot mij die term wordt gebezigd, verzet ik me daar tegen. Ik had het graag gehad, maar ik heb geen autistisch talent. Ik kan niet geweldig tekenen, rekenen, types en uitvoeringen van treinen, bussen of vliegtuigen uit het hoofd noemen, en ik heb geen fotografisch geheugen.

Wat door elkaar gehaald wordt, is wat je leuk vindt of graag doet, en waar je goed in bent. Ik hou van schrijven. "Nou kijk, dat is een talent," gooit de therapeute eruit, blij dat ze iets concreets kan noemen. Ik hou er ook van om rijk te zijn; denk ik. Heb ik geen talent voor, als ik zie hoe mijn banksaldo zich ontwikkelt. Het leek me een tijdje wel iets voor mij om stand up comedy te doen. Tot ik probeerde te bedenken waar ik het dan over zou gaan hebben. Toen was die illusie snel over. Ook fantaseerde ik dat ik een uitstekend scherpschutter zou zijn, juist door mijn autisme. Me beter dan anderen kunnen focussen op 1 doel. Ik ging naar een schietvereniging en kwam er al snel achter dat ook op dat vlak geen talent in me schuilt. Ik vond het na een aantal maanden vooral gevaarlijk.

Verwarrender wordt het nu mensen in mijn omgeving meer dan eens gezegd hebben dat ik goed kan schrijven. Als je dat maar vaak genoeg hoort, zou je het zomaar gaan geloven. Vele jaren geleden heb ik schrijfsels van mij eens laten beoordelen door emeritus hoogleraar Nederlands. Die hield er niets van heel. Ik was het niet met hem eens, maar daar lag toch maar een professionele beoordeling. Vandaag kreeg ik opnieuw commentaar over twee schrijfsels van me die door mensen om mij heen als heel goed werden beoordeeld. En weer blijft daar niets van over.

Nou kan ik lekker hardnekkig besluiten de professionelen in de branche niet te geloven en de vriendenkring wel. Het zal iedereen duidelijk zijn dat ik mezelf dan voor de gek houd. Ik had graag schrijftalent gehad, maar ik heb het niet. Jammer maar helaas, om een Nederlands kunstenaar te citeren (Wim T. Schippers). Ik vond fotograferen ook leuk. De kasten liggen vol met dia's. Als ikzelf er al niet naar snak om die tevoorschijn te halen, hoe kan ik mezelf dan voor de gek houden daar talent voor te hebben?

"Je hoeft er niet goed in te zijn om er plezier van te hebben."

Mee eens. Maar dan hebben we het dus al lang niet meer over talent, maar over iets  als hobby, of vrijetijdsbesteding. En als het nu zo was dat ik wel het verschil zag tussen wat goed is en wat ik doe, dan zou je nog zeggen: als je er werkelijk voor gaat, dan ontwikkel je dat talent en word je er alsnog goed in. Maar nee. Foto's die door kenners als heel goed worden beoordeeld, vind ik vaak maar niks. De boeken van Harry Mülish vind ik onleesbaar. In mijn ogen kon die man niet schrijven. Dat geldt voor nog meer Nederlandse literatuur. Is dàt dan slecht omdat ik zo'n talent heb, of is dat weldegelijk goed en heb ik het gewoon niet in me? Ik zie niet hoe ik tot een andere conclusie kan komen dan het laatste.

Is dat erg?

Ik weet het niet. Ik had me zo graag kunnen onderscheiden op enig vlak. Hoeveel mensen kunnen dat? Ik denk wel eens dat als je je ogen er voor opent, je over het talent struikelt hier in Nederland. Maar miljoenen mensen maken foto's die niet bijzonder zijn, schrijven briefjes die bijna onleesbaar zijn, onderscheiden zich niet merkbaar van anderen. Als dat niet erg is, waarom dan zo hameren op dat talent dat ik moet hebben, maar tot nu toe blijkbaar onontdekt is gebleven? Waarom niet gewoon zeggen: ik begrijp dat je het vervelend vindt dat je geen talent hebt; maar dat is niet erg; dat hoef je ook helemaal niet te hebben; en als dat betekent dat je geen noemenswaardige bijdrage aan de samenleving kunt leveren (slecht geschreven, hè), is dat een kwestie van jammer maar helaas. Dan moet het doel van de therapie misschien zijn er geen probleem meer mee te hebben dat, om de Amerikanen te citeren, voor mij geldt: "just using up oxygen", of "a waste of space".

Niet dat ik daar een talent voor heb. Want ik wil zo graag. Maar ja: willen is nog niet kunnen.