tegen Europa
Okay, het heeft lang geduurd eer ik er achter kwam. Te lang, misschien wel. Maar ja, ik ben autist. Misschien dat dat er toch iets mee te maken heeft.
Ik was decennia lang een voorstander van "Europa". Zo wordt het in de politiek vaak gebracht: de verschuiving van bevoegdheden naar het overkoepelende, Europese niveau. Het Europees parlement krijgt steeds meer bevoegdheden. En dan zijn er nog de commissies. Politici die riepen "tegen europa" te zijn, vond ik oproerkraaiers of populistisch. En het is niet door hun 'argumenten' dat ik het licht ben gaan zien.
Wat pleit vóór "europa"? Nou ja, kijk naar de Verenigde Staten, of zelfs maar naar Duitsland. Dat was toch ook heel lang opgesplitst in een soort kleine staatjes. Wij hebben de stap tot unificatie binnen Nederland al lang geleden gezet. De Duitsers vormden een republiek van kleine staatjes. In de VS is de schaal daarvan veel groter, maar het idee hetzelfde. Om economisch te kunnen blijven groeien en vooral de voortschrijdende globalisering het hoofd te kunnen bieden, leek het mij noodzakelijk te komen tot een Verenigd Europa waarbij elk land een deel van de bevoegdheden overdraagt aan dit supernationale niveau.
Waar ik geen oog voor had, was de menselijke factor. Politici zijn over het algemeen mensen die belangen vertegenwoordigen. Dat is in het systeem verankerd. En dat het mensen zijn die fouten kunnen maken, dat was me ook al wel opgevallen. Maar het soort mens dat staat te trappelen om ver van huis en haard te werken, is er een die daar iets tegenover wil zien staan. En dat doet het ook. De waardering van anderen die hen hogerop kunnen helpen, of hen belangrijk doen voelen. Tel daarbij op dat de waardering voor Europese politici over het algemeen laag is en het door velen van hen wordt gezien als ene carrièrestap, en je kunt begrijpen waarom Europarlementariërs zich zo makkelijk laten ompraten tot het nemen van beslissingen die het belang van de burgers niet meer dienen.
Mijn eerste aanvaring daarmee kwam toen in Brussel besloten dreigde te worden dat eigenaren van motorfietsen alleen nog maar gebruik zouden mogen maken van door de motorfabrikanten zelf op de markt gebrachte onderdelen. May Weggen zat toen in Brussel, geloof ik. Ik heb nog een standaard protestbrief naar haar gestuurd en daar ook antwoord op gekregen. Een eveneens standaard brief waaruit bleek dat ze geen benul had waar haar gedachtengang niet klopte. Dat idee over auto/motoronderdelen had namelijk helemaal niets te maken met veiligheid. Dat riepen de lobbyisten van die industrie alleen maar. En omdat ter plekke geen andere lobbyisten rondliepen, nam zij graag die "wijsheid" over. Ze raak je geliefd en gewaardeerd. Het is een menselijk streven naar waardering dat "Europa" fout doet lopen.
Op een grotere schaal zien we hoe fout het kan gaan bij de Europese beslissing dat elk aangesloten land de staatsbedrijven moet privatiseren. Waar het nutsbedrijven betreft, openbaar vervoer, zorg en veiligheid is dat een uitgesproken slecht idee. Het jaagt de kosten op, zet de kwaliteit onder druk en doet de veiligheid geen goed. Dat is allemaal van tevoren te bedenken en in te zien. Tenzij, blijkbaar, je bestookt wordt door grootondernemers die zien dat je daar goed geld mee kunt verdienen. Geld dat anders naar de staatskas vloeit. Zij vinden dat dat naar hen en de aandeelhouders moet vloeien. In feite zitten de minder ondernemende belastingbetalers de immer groeiende rijkdom van de grootondernemers en aandeelhouders te financieren, naast de kosten van de niet afnemende overheid en het groeiend aantal politici.
Hoe fout het kan gaan, zien we bijvoorbeeld aan de problemen op het spoor. Geloof mij vooral niet op mijn woord maar lees het rapport dat daarover is verschenen. De opstellers daarvan vinden weliswaar dat we niet meer terug kunnen naar een staatsbedrijf zoals voorheen, maar dat de opsplitsing in drie private bedrijven het vervoer over het spoor alleen maar slechter heeft gemaakt, die conclusie is nu met grondig onderzoek gestaafd.
Dat water onbetaalbaar gaat worden als we die nutsinstellingen in private handen geven, staat eigenlijk ook al vast. Toch houden Europarlementariërs vast aan het privatiseren. Waarom? Omdat ze onvoldoende op de vingers worden getikt als ze foute besluiten nemen. Dat is een tekortkoming bij veel publieke functies: het ontbreken van daadwerkelijke verantwoording. Ja natuurlijk, je kunt zetels verliezen bij de volgende verkiezingen. Maar omdat "europa" zo weinig leeft onder de kiezers, hebben Europarlementariërs daar nauwelijks last van. Ze kunnen besluiten wat ze willen zonder dat ze daar werkelijk op afgerekend worden. En dus zoeken ze hun waardering elders. Bedrijfstakken weten dat maar al te goed en spelen daar keurig op in. En dus worden hun belangen, niet die van kiezers, behartigd in Brussel.
Het is dit fundamenteel tekort aan verantwoording dat het systeem van Europese politiek zo de fout in laat gaan. En het is daarom dat ik nu vind dat, ondanks de in theorie nastrevenswaardige Europese eenheid, het systeem van Europese politiek niet meer achterna gelopen mag worden. Eerst zorgen dat het kwaliteitsniveau van de politici aldaar flink omhoog gaat, evenals hun integriteit, betrouwbaarheid en vooral verantwoordelijkheid. Dan pas is het verantwoord om hen besluiten te laten nemen over zaken die zo belangrijk zijn en zo ver ingrijpen in het leven van alle Europeanen.
Misschien is een goede eerste stap het persoonlijk aansprakelijk stellen van politici die in het verleden foute beslissingen hebben genomen. Neem de vrijblijvendheid af. Laat zien dat ze weldegelijk verantwoordelijk zijn en zullen worden gehouden voor hun daden. Zoals ook ministers van financiën op het matje moesten verschijnen om voor het volk uit te leggen waarom banken gered moesten worden.
In militaire kringen geldt het gezegde: oorlog is te belangrijk om over te laten aan politici. Ik wil nog verder gaan: politiek is te belangrijk om over te laten aan politici. Want politici streven waardering na, en lang niet altijd die van hun kiezers. Zeker niet in Brussel. Het wordt tijd om daar mensen te hebben zitten die niet zo ontvankelijk zijn voor zulke waardering. Autisten misschien?