van je familie moet je het hebben
De broer en zwager van mijn vrouw doen alles voor de ouders. Ze wonen er vlakbij, komen altijd als daarom gevraagd wordt, en zijn dus het eerste aanspreekpunt bij (vermeende) calamiteiten. Hoe gezegend ben je als je zulke kinderen hebt? Nou, laat ik het zo zeggen: ik ben blij geen kinderen te hebben, zodat me dat in ieder geval bespaard blijft.
Op tv heb je zo'n spotje over oudermishandeling. Je ziet ondermeer een oudere man heel zielig kijken, alsof hij net is afgeranseld. Dat is hier helemaal niet aan de orde. De ouders zijn bovendien maar al te dankbaar voor alle hulp. Maar wat doe je als die hulp de grenzen van het hulpverlenende overschrijden? En dat steeds vaker en steeds grover.
Ik hoor het aan als mijn vrouw weer klaagt over de verstoorde familieverhoudingen. Want de "hulpverlenende tak" klaagt steen en been dat de andere kinderen niets doen (in hun ogen), terwijl zij er alles aan doen om die hulpverlening in eigen beheer te houden. Wat de andere tak van het gezin doet, deugt in hun ogen meestal niet. De "hulpverleners" claimen alle kennis van zaken, terwijl de anderen af gaan op wat thuishulp en de ouders zelf zeggen. En zo groeit de onenigheid, en daarmee het gezin uit elkaar, terwijl de ouders steeds banger worden om nog iets te zeggen dat de "hulpverleners" onwelgevallig is. Want zoveel als die doen, dat krijgen ze van één ander niet voor elkaar.
En ik vraag me dan af of dat autistisch is, dat ik dat niet begrijp. Hoe kan je de wensen van de mensen die je zegt te helpen, zo negeren als hen dat geen enkel nadeel oplevert? Hoe kan je het leven van een ander zo overnemen, zo claimen? Ik snap dat niet. En ik snap niet dat die ouders dat maar laten gebeuren. Ik bedoel: ik begrijp wel dat ze bang zijn de hulp te verliezen en daarom maar zwijgen. Maar ik kan het niet invoelen. Ik kan me niet voorstellen dat je zo blind kunt zijn voor de negatieve gevolgen en als ouder, degene die toch heel lang het gezag en respect had, zo over je heen laat lopen. Want die "hulpverleners" hebben weldegelijk een eigenbelang. Zij gebruiken het perceel van de ouders intensief voor eigen doeleinden.
Ik voel me geen deel van die familie. En dat komt me nu goed uit. Mijn vrouw vindt dat erg. Haar vorige echtgenoot wordt door de familie op handen gedragen en nog steeds als familie onthaald. Ik heb het gevoel niet eens op het lijstje van familie voor te komen. Ik kwam er te laat bij, heb mij blijkbaar niet geliefd kunnen maken, ondanks mijn pogingen daartoe, en wordt deels genegeerd. Als ik naar films kijk waar een huwelijk plaats vindt en de schoonouders het aangetrouwde familielid in hun armen sluiten, in ieder geval figuurlijk, dan gaat mijn inleving even op pauze. Ik kan me daar niets bij voorstellen. Je dochter trouwt met een man; hoe kan die dan ineens een zoon voor je zijn? Hij heet vanaf dat moment een schoonzoon te zijn, maar het blijft een andere familie.
Zo beleef ik dat. Maar misschien ligt dat ook/vooral aan de afstandelijke houding tegenover mij. Ze zijn door ons huwelijk tot de intieme kenniskring gaan behoren. Maar er zit geen vriend bij. Ik ben nooit deel geworden van de familie van mijn vrouw, en dus is hun ouderprobleem niet mijn probleem. Het zijn hun ouders, niet de mijne. Ik wil me daar niet in mengen. Niet door hulp aan te bieden. Ik heb zelf nog een ouder die hulp nodig heeft, en ik verwacht helemaal niet dat mijn vrouw die hulp (deels) gaat leveren. Dat is dan weer de zaak van mij en mijn familie. Zo zit het in elkaar. Voor mij.
Misschien is het maar goed dat ik geen kinderen heb waarmee ik op (vroegere of) latere leeftijd zo in de clinch kan komen. Mijn vrouw en ik leven allebei voldoende ongezond om niet tot zeer hoge leeftijd te komen. Hopelijk blijft ons daarmee ook dementie bespaard en kunnen we ons hoofd nog gebruiken om tegen elkaar te zeggen wat we wel en niet willen. Ik dacht dat ik deel wilde zijn van een "extended family". Maar die waarde moet ik nodig bijstellen. Dat blijkt lang niet zo leuk als ik uit de films mocht geloven.