veranderen tijden?

Even over Sinterklaas en het gedoe over het zwarte van Piet. Irene Stroeken van het "Nederlands centrum voor volkscultuur" bepleit het veelkleurig worden van de Pietermannen. En daar krijg ik diverse reacties bij.

De eerste:

een erg misleidende naam, want het doel van dat "centrum" is blijkbaar niet de bestaande volkscultuur te beschermen, maar die juist te veranderen. Nou ja, hebben we in ieder geval vast mogen stellen dat er dus cultuur is, want zelfs zeer bekende kamerleden ontkenden dat nog niet eens zo lang geleden (blijkbaar is enige vorm van intelligentie niet vereist om kamerlid te kunnen worden).

De tweede reactie:

vreemd dat alleen over de kleur wordt geprotesteerd, en dat een blanke, autochtone mevrouw maar even iedereen met een (afwijkende) huidskleur degradeert tot hulpje van die zo vreselijk blanke (huid, haar en vervoermiddel) goedheiligman. Over zijn kleur wordt niets gezegd. Of is dat een volgende stap voor het centrum tegen volkscultuur: Soetnicolaas?

De derde reactie is:

wie van de protesterenden roept mensen van nu na en wie heeft het gekopieerd van veertig jaar geleden toen het in de tijd van Paul van Vliet's "Bram" ook al over "bleke power" ging (overigens een citaat van Jan Moraal)? Die storm in het glas water waaide over. Maar toen was er nog geen burgemeester van een grote stad die zich tegen de Zwarte Piet verklaarde. Net wat we nodig hebben: een burgemeester die niet van Nederland houdt.

De vierde reactie:

we gaan dus geschiedenis herschrijven? Autsj, dat is een wel erg foute bezigheid. En eentje die alleen tot iets goeds leidt als dat op grondig onderzochte, historisch juiste basis gebeurt. Dat is hier duidelijk niet van toepassing. Hier speelt uitsluitend het sociale aspect. Aan de ene kant afzetten tegen een klein stukje folklore van een cultuur waar de protesterenden blijkbaar geen deel van willen uitmaken. Hoeft ook niet. Er zijn landen zat waar deze folklore niet voor komt. En er is nog een schadeloze keuze: er niet aan meedoen. Het is niet als schoolplicht ofzo. Maar ja, de Nederlandse volksaard is nu eenmaal xenofiel; wij krijgen de wens mensen uit vreemde culturen te plezieren, met de paplepel ingegoten. Zouden we vreemdelingen haten - zoals vreemd genoeg nogal eens wordt beweerd - dan zou niemand de roep om witte Pieten overnemen.

De vijfde reactie:

okay, misschien moet je van tijd tot tijd je volksfeesten eens tegen het licht houden. Oogstfeesten houden we niet meer, de mei wordt niet meer gevierd zoals vroeger, en aan de jaarwisseling wordt langzaamaan wat gemorreld uit hoofde van volks- danwel openbare veiligheid.

Het Sinterklaasfeest is een vreemd overblijfsel uit vervlogen dagen en wordt vooral in stand gehouden door het bedrijfsleven, niet in de laatste plaats de middenstand die er garen bij spint. De overheid heeft een verantwoordelijkheid ongebreidelde commercie daar om te buigen waar het de volksgezondheid en/of openbare veiligheid bedreigt, niet waar het wensen betreft van mensen met overdreven serviele inslag jegens niet Nederlandse culturen.

Is hier sprake van bedreiging van volksgezondheid en/of -veiligheid? Neem het liedje dat oproept om "lekkers" te strooien, en andere verwijzingen naar snoepgoed, of letter van banket. Niet erg gezond eten. Als je serieus bent in het aan nieuwe inzichten aanpassen van dit stokoude volksvermaak, dan zijn de Sinterklaasliedjes dringend aan revisie toe. "En deel dan wat bio-logisch fruit aan ons uit." Past op de melodie; mag geen probleem zijn. "Twee Android a-ha-haps op mijn smartphone, een gps-stuurbare dro-hone; Oh, kom er eens kijken, wat ik in mijn inboxje vind, al-lehes gekre-gen, van een goeie vrind."

Premier Rutten heeft het duidelijk gezegd: we moeten meer participeren, er voor elkaar zijn, niet leunen op hulp die van een overheid moet komen. Sinterklaas staat - voor een kind - veel dichter bij 'overheid' (opvoeder) dan bij 'vriend'. Zowel fysiek, sociaal als mentaal is de afstand Sint-kind gigantisch, ook al wordt hij de grootste kindervriend genoemd. Moeten we de Sint dus maar veranderen in een barbieversie van Hirshi Ali op My Little Pony?

Toen de kwestie zwarte Piet op het RTL-nieuws was - vrijdag 18 oktober - werden tweets geciteerd van mensen die boos reageerden op de voorgestelde kleurverandering van de knecht. Eentje noemde het suikerfeest en het belang van diabetici. Nou is dat laatste dwarsliggerij, maar als we oude stukken volkscultuur - waaronder religieuze feesten als eerste vallen - aan de huidige inzichten moeten aanpassen, staan suikerfeest en ramadan wel erg hoog op de lijst. Grote hoeveelheden suikergoed zijn vreselijk slecht voor de gezondheid. Zonder het achterliggende principe uit te hollen (de Koran schrijft niet letterlijk suiker voor, maar het vieren van het einde van de vastenperiode) zou dat beter veranderd kunnen worden in het groente- en fruitfeest. Fruit is veel duurder dan suikergoed, dus past juist uitstekend in de achterliggende moraal. En tijdens de ramadan is het gewoonte om na zonsondergang grof te schransen. Kinderen blijven tot ver na hun bedtijd - soms zelfs hele nachten - op om daaraan mee te doen. Het is een bekende, jaarlijkse ontwrichting van het waak/slaappatroon - schadelijk voor de ontwikkeling van kinderen - en het volproppen vlak voor het slapengaan wordt al heel lang bestempeld als erg ongezond. Daarnaast: dit schransen gaat ook nog eens lijnrecht in tegen het principe van de Ramadan. Het zou dus een terugkeer naar de ware Islam zijn op dat punt om deze vreetpartijen in de ban te doen.

En als laatste reactie:

opvallend hoe iedereen voorbij gaat aan de betekenis van zwarte Piet in de hele Sinterklaasmythe. Historisch is het de Moor als bereidwillige helper van een man zonder wereldlijke macht. Het boemanelement is er pas later aan toegevoegd, waarschijnlijk uit opvoedkundig oogpunt. Schrap dat, en Piet wordt een kindervriend zoals hij in de praktijk ook bijna altijd gespeeld wordt. Want wie strooit er met snoepgoed? Niet Sinterklaas.

En - hoe politiek incorrect het ook is om het te zeggen - het zwart van de Pieten heeft nog een belangrijke functie: anonimiteit. Korte door de bocht: alle zwarten lijken voor ons op elkaar. Dat is precies de bedoeling: de Pieten zijn volkomen inwisselbaar. Filmmakers hebben ze opgedeeld in diverse klassen en rollen, maar die kent zwarte Piet traditioneel niet. Alleen Sinterklaas moet in dit levende sprookje herkenbaar zijn. Geef elke Piet een andere kleur, en ze worden ineens individuen, herkenbaar en aanwijsbaar. Als je de rollen zo ernstig gaat herschrijven, waarom het dan nog Sinterklaasfeest noemen? Zeg dan gewoon dat je tegen die traditie bent. Maar dat zou te onwillig klinken, teveel de ware aard bloot leggen. Dus wordt het verborgen achter dat ene aspect dat naar racisme riekt, als je niet goed genoeg kijkt. Dan krijg je alle nalopers mee.

Ik vind dat met al die aandacht voor alleen de kleur van de Piet, de proportionaliteit in het protest ontbreekt. Het komt op mij over als stampvoeten om iets futiels, en voor de meelopers een kans om te kunnen scoren op het vlak van politieke correctheid. Dat is aan een autist niet besteed. Kom met goede argumenten, die dan ook in het algemeen moeten gelden, en geef gelijke monniken gelijke kappen. Niet angstvallig wegsturen van bepaalde, soortgelijke gevallen omdat dat niet politiek correct is. Laat dan als publiek figuur zien dat je ballen hebt.

Op mij komt deze kwestie van welke kleur de 'knecht van de kindervriend' moet hebben, kinderachtig over. Zonde. Een gemiste kans voor hervormers, een schande voor nalopers. Zo wordt wat eens de meest onbaatzuchtige weldoener had moeten zijn, vernederd tot onderdrukker van tere zieltjes. Wat schieten we daar mee op?